Η παπάρα του καλοκαιριού

Ό,τι και να προσθέσουμε είναι λίγο. Απολαύστε:

Οι απάτριδες της τέχνης

Tης Ξενιας Κουναλακη / xkounalaki@kathimerini.gr

«Είμαι σίγουρα ανθέλληνας και είναι και καμάρι μου», διακήρυξε σε πρόσφατη συνέντευξή του στην εφημερίδα Lifo ο σκηνοθέτης Μιχαήλ Μαρμαρινός, δημιουργός της παράστασης «Πεθαίνω σα χώρα», που ανέβηκε στην αρχή του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών. Ηταν φυσικό να προκαλέσει θύελλα αντιδράσεων από μερίδα πολιτών, που γαλουχήθηκαν με την ψευδαίσθηση ότι η πατρίδα είναι οι κάμποι.

Οπως μας θυμίζει όμως ο αριστερός Αμερικανός συγγραφέας Ουίλιαμ Μπλουμ, στο δίκτυο Z-net, στο όνομα της πατρίδας έχουν διαπραχθεί τα πλέον αποτρόπαια εγκλήματα. Οι Ιάπωνες πιλότοι που βομβάρδισαν το Περλ Χάρμπορ δήλωναν πατριώτες. Οι Γερμανοί υποστηρικτές του Χίτλερ πολεμούσαν για την πατρίδα και οι Λατινοαμερικανοί δικτάτορες
ανέτρεψαν δημοκρατικά εκλεγμένες κυβερνήσεις από... αγάπη για την πατρίδα, την οποία θέλησαν να σώσουν από τον κομμουνισμό. Πιο πρόσφατα Μπους και Μπλερ επικαλούνταν τον πατριωτισμό των συμπατριωτών τους για να νομιμοποιήσουν την εισβολή στο Ιράκ. Τον νόμο και την τάξη στην Ιταλία επικαλείται ο Μπερλουσκόνι για να δικαιολογήσει τους διωγμούς κατά των Ρομά. Στην Τουρκία η ακροδεξιά οργάνωση Εργκένεκον σχεδίαζε να ανατρέψει την κυβέρνηση του Ταγίπ Ερντογάν στο όνομα της προστασίας της πατρίδας από τον ισλαμικό κίνδυνο. Aπό ανησυχία για την καθαρότητα του έθνους έδρασαν και οι δράστες ξενοφοβικών επιθέσεων στη Νότια Αφρική.

«Ο πατριωτισμός χρησιμοποιείται για να δημιουργήσει μία ψευδαίσθηση κοινού συμφέροντος, που υποτίθεται ότι έχουν όλοι οι κάτοικοι μιας χώρας», είχε πει πρόσφατα ο Αμερικανός ιστορικός, Χάουαρντ Ζιν. Μοιάζει σήμερα σχεδόν αφύσικο για ένα νέο άνθρωπο να είναι πατριώτης με την κυριολεκτική έννοια της λέξης, να συγκινείται με εθνικά σύμβολα, ύμνους και παρελάσεις. Ακόμη και στο φετινό Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα ήταν τόση η ανησυχία των διοργανωτών ότι η πατριωτική έξαρση οδηγεί σε φαινόμενα μισαλλοδοξίας και ξενοφοβίας που η αθλητική συνάντηση ήταν αφιερωμένη στη μάχη κατά του ρατσισμού.

Στο πρόσφατο αντιρατσιστικό φεστιβάλ που πραγματοποιήθηκε στο Γουδή, παιδιά μεταναστών και Ελλήνων φιλοτεχνούσαν την εικόνα της πατρίδας με γκράφιτι. Ζευγάρια ομοφυλοφίλων που διεκδικούν το δικαίωμα να βυθιστούν στον μικροαστικό θεσμό του γάμου, αιτούντες πολιτικό άσυλο και γιοι Φιλιππινέζων οικιακών βοηθών στο ίδιο πάρκο. Μία μικρή νησίδα πατρίδας μέσα στην Αθήνα. Ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής σε μία τόσο ετερόκλητη πόλη. Η συνειδητοποίηση ότι τυχαία βρεθήκαμε όλοι εδώ, σε αυτό το γεωγραφικό πλάτος και μήκος.

Πατρίδα των σύγχρονων ανθρώπων στις δυτικές κοινωνίες δεν μπορεί τελικά παρά να είναι οι κοινές αξίες και ευαισθησίες, τα ανθρώπινα δικαιώματα, οι ατομικές ελευθερίες και το αίτημα της ισότητας. Πατρίδα των σημερινών «ανθελλήνων», που συνήθως είναι περισσότερο πατριώτες από τους πατριδοκάπηλους, είναι τα σώματα του Μιχαήλ Μπαρίσνικοφ και της Αννα Λαγκούνα, η συγκινητική διαπίστωση ότι οι ηλικιωμένοι
χορεύουν και ερωτεύονται. Kαι πως χωρίς ταίρι, όλοι οι άνθρωποι είναι απάτριδες. Ερημες χώρες.

Από την Καθημερινή