Ανυπόστατο (ίσως)
Ο Νίκος Δήμου, ο γνωστός συγγραφέας και ποιητής έγραψε την άποψη του (ή την άποψη του γάτου του, Don, δεν είναι ξεκάθαρο από το κείμενο) για την κατάσταση στη Μέση Ανατολή.Σχολιάζουμε εκτάκτως, διακόπτοντας το θερινό μας πρόγραμμα:
Πως με πονάει το μακελειό στη Μέση Ανατολή! Ιδιαίτερα επειδή δεν μιλάω μόνο για αφηρημένες στατιστικές θυμάτων. Έχω γνωστούς και φίλους σε όλους τους χώρους που εμπλέκονται. Μου λένε ο καθένας τον πόνο του και τελικά δεν μπορώ να μην σκεφθώ ότι όλοι έχουν κάποιο δίκιο. Μόνο που δεν χωράνε τόσα πολλά δίκια σε τόσο μικρό τόπο.
Είναι ο χώρος από όπου κατάγονται όλες οι μεγάλες θρησκείες – και, ενώ θα έπρεπε να είναι τόπος αγάπης, είναι το Παγκόσμιο Κέντρο του Μίσους. Εδώ φιλονικούν και συμπλέκονται μεταξύ τους όλες οι πίστεις (όλες μονοθεϊστικές, με την ίδια, εξελικτικά, ιδέα του Θεού).
Αλλά και οι οπαδοί της κάθε θρησκείας συγκρούονται με τους ομόθρησκους. Μουσουλμάνοι με Μουσουλμάνους (π. χ. Σιίτες με Σουνίτες, Παλαιστίνιοι εναντίον Αράβων), Εβραίοι με Εβραίους (Ορθόδοξοι εναντίον Εκσυγχρονιστών) και το χειρότερο: Χριστιανοί με Χριστιανούς!
Στον ιερότερο τόπο της Χριστιανοσύνης, στον Πανάγιο Τάφο, έξη διαφορετικά «χριστιανικά» δόγματα διαγκωνίζονται και αντιμάχονται το ένα το άλλο. Λες και ο Ιησούς, αντί για «αγαπάτε αλλήλους», κήρυξε την έριδα και την διαμάχη.
Αντί να υπάρχει μία εκκλησία που να στεγάζει τον Πανάγιο Τάφο – υπάρχουν έξη, χωριστές. Ορθόδοξοι, Καθολικοί, Αρμένιοι, Σύριοι, Κόπτες και Αβησσυνοί, έχουν από ένα δικό τους παρεκκλήσιο. (Οι Διαμαρτυρόμενοι δεν διεκδίκησαν μέρος αυτού του χώρου. Τον όρισαν παρακάτω). Αν κάποιος περάσει τα «σύνορα» από το ένα δόγμα στο άλλο, γίνονται παρατηρήσεις και συχνά καυγάδες. Συμβαίνει ακόμα και οι μοναχοί να έρχονται στα χέρια...
Αν υπάρχει ένα επιχείρημα για την αποτυχία των θρησκειών, αυτό λέγεται Ιερουσαλήμ.
Και τώρα αυτή η απίστευτη τραγωδία!
Το "και τώρα" αφήνει έξυπνα να εννοηθεί πως οι παραπάνω παράγραφοι έχουν κάποια σχέση με την σημερινή κατάσταση, π.χ. ότι μιλάμε για έναν θρησκευτικό πόλεμο και όχι ας πούμε μια χυδαία γεωπολιτική εκστρατεία.
Ο περισσότερος κόσμος (ιδιαίτερα εδώ στην Ελλάδα) εκτονώνεται απλοποιώντας τα πράγματα. (Βοηθάνε πολύ και τα ΜΜΕ μας). Έτσι καταδικάζουμε το «βάρβαρο Ισραήλ» (και τον πάτρωνά του, τις ΗΠΑ) και ησυχάζουμε ότι κάναμε το καθήκον μας.
Έχω όμως γνωστούς Λιβανέζους που εύχονται να νικήσει το ...Ισραήλ για να απαλλαγούν από την ιρανικού τύπου δικτατορία της Χεζμπολά.
Κάτι σαν τους γνωστούς έλληνες λαδέμπορους που εύχονταν να νικήσουν οι Γερμανοί τους στασιαστές έλληνες για να απαλλαγούν από την ρωσικού τύπου δικτακτορία του ΕΛΑΣ;
Διαβάζω τον μεγάλο συγγραφέα και συνεπή ειρηνιστή Άμος Οζ, που πρώτη φορά υποστηρίζει στρατιωτικές επιχειρήσεις της πατρίδας του. Βλέπω τους περισσότερους ευρωπαίους διανοούμενους, να τον στηρίζουν.
Ο "συνεπής ειρηνιστής που (...) υποστηρίζει στρατιωτικές επιχειρήσεις της πατρίδας του"; Δηλαδή ο ασυνεπής ειρηνιστής τι θα έκανε; Θα έβγαινε πάνω στο τανκ; Ή μήπως η σημαντική διάκριση είναι το "πρώτη φορά";
Δεν υποτίθεται ότι ο ειρηνιστής απορρίπτει τον πόλεμο, δίκαιο ή άδικο;
Τι ακριβώς όμως είδε ο συνεπής ειρηνιστής (και συνεπής προπαγανδιστής τής Ισραηλινής κυβέρνησης) και αποφάσισε να πλέξει την κάλτσα του φαντάρου; Ας συνεχίσουμε:
Ξέρω ότι με ομόφωνο ψήφισμα (1559 – Σεπτέμβριος 2004) του Συμβουλίου Ασφαλείας είχε αποφασιστεί πως όταν το Ισραήλ αποχωρήσει από τον Νότιο Λίβανο και η Χεζμπολά θα αφοπλιστεί. Το Ισραήλ αποτραβήχτηκε από τον Λίβανο. Η Χεζμπολά όχι μόνο δεν αφοπλίστηκε, αλλά πολλαπλασίασε το οπλοστάσιό της, προσθέτοντας και πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς που κάθε μέρα σκοτώνουν Εβραίους αμάχους. Αλλά γι αυτούς δεν διαβάζουμε τίποτα – 2700 πύραυλοι έχουν πέσει σε Εβραϊκές περιοχές με εκατοντάδες νεκρούς και τραυματίες.
Και φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι ο σημερινός πόλεμος ξεκίνησε από αναίτια επίθεση σε Ισραηλινό φυλάκιο, που κατέληξε σε επτά νεκρούς και δύο αιχμαλώτους.
Με όλα αυτά δεν θέλω να δικαιολογήσω το Ισραήλ. Θέλω απλώς να επισημάνω ότι τα πράγματα δεν είναι τόσο ασπρόμαυρα όσο νομίζουμε. Υπάρχουν γκρίζες ζώνες. Δεν είναι εύκολο να ζεις σε ένα κράτος του οποίου αμφισβητείται ακόμα και η νομιμότητα της ύπαρξης. Τόσο η Χαμάς όσο και η Χεζμπολά ορκίζονται να το εξαφανίσουν από τον χάρτη.
Όλο λόγια είναι και αυτοί...
Σκεφθείτε μία ανάλογη κατάσταση στην Ελλάδα: Επιθέσεις αυτοκτονίας από φανατικούς Σκοπιανούς και πύραυλοι Τουρκικοί να πέφτουν στον Πειραιά (όπως στην Χάιφα). Και η Τουρκική κυβέρνηση να λέει πως φταίνε οι Γκρίζοι Λύκοι (που όμως κατέχουν υπουργεία).
Ξέρω τα επιχειρήματα: η Ελλάδα δεν είναι «αυθαίρετο» κράτος που ιδρύθηκε σε ξένα εδάφη (να ένα επιχείρημα που δεν μας συμφέρει – εμάς τους κληρονόμους Αρχαίων). Όμως, καλώς η κακώς (κακώς αν προτιμάτε) το Ισραήλ υπάρχει. Είναι μία πραγματικότητα. Δεν μπορεί να εξαερωθεί, ούτε να μεταφερθεί στην Αλάσκα, όπως πρότεινε ο πρόεδρος του Ιράν. Οι φονταμενταλιστές δεν βοηθάνε ούτε την δική τους πλευρά. Όποιος επιμένει να είναι απόλυτος, χάνει το δίκιο του.
Και το 3ο Ράιχ ήταν μια πραγματικότητα, αλλά τελικά εξαερώθηκε (ή μεταφέρθηκε στην Αργεντινή).
Πάντως η μεταφορά στην Αλάσκα δεν ακούγεται πρωτοφανής. Το περί ου ο λόγος κράτος το 1948 δεν μεταφέρθηκε ξαφνικά στην Παλαιστίνη; Ας καλέσουν την ίδια μεταφορική, νομίζω στην Αγγλία εδρεύει.
Το δράμα είναι οι τύχες των αμάχων. Που γίνεται ακόμα χειρότερο όταν συνειδητοποιήσει κανείς πως συχνά οι ισλαμιστές τους χρησιμοποιούν ως ανθρώπινες ασπίδες. Εποικίζουν τα στρατηγεία τους και τις αποθήκες πολεμικού υλικού με οικογένειες και παιδάκια – όπως στέλνουν παιδιά να τιναχτούν στον αέρα για το καλό της πίστης τους.
Πλούσιο υλικό για σκέψη μας προσφέρει αυτή η παράγραφος.
1) Οι ισλαμιστές χρησιμοποιούν αμάχους ως ανθρώπινες ασπίδες για αποθήκες πολεμικού υλικού και στρατηγεία; Υποθέτω χρησιμοποιήσανε και τον ΟΗΕ ως ανθρώπινη ασπίδα; Και αυτός βομβαρδίστηκε, αν θυμάμαι καλά. Όσο για τις αποθήκες πολεμικού υλικού και τα στρατηγεία πρέπει να είναι διάσπαρτα στις πόλεις, καμουφλαρισμένα ως πολυκατοικίες, σχολεία και νοσοκομεία.
2) Ώστε τα παιδιά τινάζονται στον αέρα "για το καλό τις πίστης τους". Να η σύνδεση με τις μυστηριώδεις αρχικές παραγράφους περί θρησκείας. Σίγουρα τα παιδιά (δηλαδή, παιδιά σε σύγκριση με τον Νίκο Δήμου, μη φανταστείτε τίποτα 12-χρονους βομβιστές) είναι πιστοί ισλαμιστές. Αλλά, το ότι τινάζονται στον αέρα για το καλό της πίστης τους φέρνει στο μυαλό αμερικάνικες αιρέσεις που καταπίνουν δηλητήρια και άλλα τέτοια φαιδρά. Βρε μπας και τινάζονται στον αέρα για το καλό της χώρας τους;
Και οι Ισραηλινοί; Τίποτα δεν είναι πιο επικίνδυνο από ένα στριμωγμένο άγριο ζώο. Στην προσπάθειά τους να επιβιώσουν και να απαλλαγούν από αυτόν τον κίνδυνο στα σύνορά τους, κάνουν υπερβολές και προκαλούν εκατόμβες. (Ματαιοπονώ. Για την Ελλάδα, και μόνο το γεγονός ότι τους στηρίζουν οι ΗΠΑ αρκεί. Αν πολεμούσαν εναντίον Αμερικανών, θα μιλούσαμε για ηρωικούς μαχητές...)
Φοβερό εύρημα: "αν οι Ισραηλινοί πολεμούσαν εναντίον Αμερικανών, θα μιλούσαμε για ηρωικούς μαχητές". Και αν ο Χίτλερ εργάζονταν για την περίθαλψη των φτωχών όλου του κόσμου, θα μιλούσαμε για ευγενή ανθρωπιστή. Μα, τι υποκριτές που είμαστε. Αφήνουμε κάτι τόσο ποταπό όσο η συγκεκριμένη κατάσταση και όχι μια απίθανη εκδοχή της φαντασίας μας να καθορίζει το πως μιλάμε για τους άλλους.
Αυτό μου φέρνει στο νού τα εξής σοφά λόγια, ισομορφικά της παραπάνω σκέψεως:
Αν η γιαγιά μου είχε @@, θα την λέγαμε παππού.
Όμως η ουσία παραμένει αλλού. Επάνω στην πλάτη αθώων παίζονται πάλι φρικτά παιχνίδια – γεωπολιτικά, θρησκευτικά, κυριαρχικά. Αλλά ο πόνος δεν έχει ταυτότητα, ούτε θρήσκευμα ούτε εθνικότητα.
Αυτό λέγεται συμψηφισμός, και αντιστοιχεί στην αθάνατη ρήση του Τσαγανέα: "Αδέρφια, προς τι το μίσος και ο αλληλοσπαραγμός;". Η πραγματικότητα είναι πως ο πόνος στην περιοχή σήμερα έχει συγκεκριμένη ταυτότητα, θρήσκευμα και εθνικότητα, αν κρίνουμε πρόχειρα με βάση την οργανωμένη πολεμική επιχείριση εναντίον ενός κράτους από ένα άλλο. Συγκεκριμένη ταυτότητα, θρήσκευμα και εθνικότητα έχουν επίσης τα διάφορα παιχνίδια και συμφέροντα.
Τα βράδια που ξενυχτάω, ελπίζοντας να φανεί ο χαμένος σύντροφός μου, σκέπτομαι τη μαύρη μοίρα αυτών των άτυχων – και οι νύχτες γίνονται πιο σκοτεινές.
Είμαι συντετριμένος από την ενοχή,
με κατατρέχουν οι τύψεις
και πονάω για τα βάσανα του ανθρώπινου γένους.
Και όχι μόνο αυτό, αλλά έχω βγάλει και μια άφθα
στα χείλη μου που με ταλαιπωρεί.Woody Allen, Love and Death
